Dalawang notification sa Canvas: isang meeting invite at isang submission bin para sa asynchronous activity. Ito ang mga karaniwang abiso na tumatambad sa mga Atenista tuwing may suspensiyon ng klase.

Sa pinakahuling Times Higher Education (THE) World University Rankings 2026, muling kinilala ang mga pambato ng Pilipinas: nanguna ang pamantasang Ateneo de Manila, sinundan ng Unibersidad ng Pilipinas, at pumangatlo naman ang pamantasang De La Salle kasama ang iba pang kinikilalang institusyon sa bansa. Pinuri ang mga ito dahil sa husay sa pagtuturo, pananaliksik, at ugnayang pandaigdig—mga pamantayang hinahangaan sa buong mundo. Ngunit habang patuloy silang itinuturing na tahanan ng talino at liderato, tila pananahimik naman ang pinakamatunog na tinig ng demokrasya sa kanilang mga kampus. Sa tatlong unibersidad na ito, paano nagiging madalas na pinipili ang opsiyong abstain sa mga halalan ng estudyante? Ano ang sinasabi nito tungkol sa kalagayan ng pamumuno sa loob ng mga pamantasan, at paano ito sumasalamin sa mas malawak na krisis ng tiwala sa politika ng bansa?

Pagpapaalis ng mga estudyante, pagpapaskil ng mga pabalang na karatula, pagtataas ng mga presyo sa pagkain na nung simula pa lang ay mahal na. Ilan lamang ito sa mga kaganapan na nangyari sa loob ng Gonzaga cafeteria sa loob ng isang buwan. Hindi ba ang Gonzaga ay para sa mga estudyante, ano ang nangyari? Maituturing pa bang espasyo ito para sa mga Atenista kung napakaraming patakaran ang kailangang sundin upang gamitin ito?

Sa kamakailang halalan para sa susunod na Sanggunian ng mga Mag-aaral ng mga Paaralang Loyola ng Ateneo de Manila (Sanggunian) sa T.P. 2025-2026, matatandaang walang opisyal na hinirang na Pangulo dahil ang ‘Abstain’ ang nakakuha ng pinakamataas na boto na 25.15% mula mga bumotong mag-aaral

Sa isang mundo kung saan patuloy ang ebolusyon ng ating pananaw sa kasarian at pagkatao, nararapat lamang na palawakin din natin ang ating pang-unawa sa pagiging babae. Sa kasalukuyan, lumilitaw ang ibang pagpapakahulugan sa salitang kababaihan na hindi gaya ng nakasanayan—parang mga bulaklak na sumibol at nagpatingkad pa ng ibang kulay sa isang hardin ng mga kulay rosas. Kasabay rin nito ang mga pagtutol at agam-agam: sino nga lang ba ang nararapat na mapabilang sa harding ito? Ngunit, sa halip nito, marahil mas nararapat na itanong kung nagluluwal ba talaga ng katarungan ang isang lipunang sumisiil sa karapatan ng ilan sa espasyo ng makalumang pamantayan. 

Hindi maipagkakaila na may iba’t ibang pinansyal na estado ang bawat mag-aaral sa Pamantasang Ateneo de Manila bilang isang pribadong institusyon, subalit tila nakagugulat na marami pa rin ang hindi man lang pamilyar sa halaga ng bawat byahe ng Metro Rail Transit (MRT) o Light Rail Transit (LRT). Sa kabila ng dami ng komyuter sa populasyon ng mga mag-aaral, may kaakibat ding dami ng nagmamay-ari o may pribilehiyo na makasakay sa mga pribadong sasakyan. Nang tanungin kung magkano ang isang sakay ng tren, marami ang nawindang nang sumagot ang isang Atenista sa panayam ng “P10K” o sampung libo raw ang pamasahe sa pampublikong tren.

Sa ginanap na "Magtanong sa mga VP at Dekano" nitong Enero, ibinahagi ng mga opisyal ng Pamantasang Ateneo de Manila ang kanilang mga plano at badyet para sa susunod na taong panuruan. Tinalakay ang iba't ibang usapin, mula sa pagbabago sa estruktura ng organisasyon ng Higher Education (HE), pagpapalawak ng mga opisina, at pagtaas ng sahod at benepisyo ng mga empleyado.

Malaking bahagi ng pagiging Pilipino ang pagdiriwang ng mala-piyestang Pasko. Gayunpaman, kahit sa buwan ng Disyembre, nananatiling malaking hamon para sa Pilipinas ang kawalan ng kahandaan sa harap ng sunod-sunod na pinsalang dulot ng bagyo. Maliban sa ningning nito, ang pagkutitap at pagbusilak ng ilaw ng mga palamuti sa Pasko ay nagsisilbing paalala rin ng pundi at kadiliman sa maraming tahanan—isang kalagayang bunga ng kakulangan ng makatarungan at maayos na pagpaplano mula sa pamahalaan.

Mula noon hanggang ngayon, hindi na nadala ang mga Pilipino na mahulog sa bitag ng panlilinlang at pangakong napako. Sa panahon pa lamang ng mananakop pati na ang mga hunghang na pinuno, tila kanser na ng lipunan ang magpakabulag, pipi, at bingi sa mga traydor sa bayan. Ang masaklap pa rito, mismong mga hinirang na tagapagtanggol ng bayan ang pumapatay pa mismo sa kapwa mamamayan. Sa kasalukuyan, hating-hati ang opinyon ng masa pinsalang dala ng War on Drugs (WoD) na kumitil sa mahigit 7,000 tao batay sa opisyal na bilang ng pamahalaan, ngunit iginigiit naman ng Commision on Human Rights na nasa 12,000 hanggang 30,000 ang naitalang napaslang.

Naging maingay na usapin ang nangyaring pagsumite ng certificate of candidacy (CoC) noong ika-1 hanggang ika-8 ng Oktubre para sa paparating na Halalan 2025.

Makalipas ang 52 na taon, nanunumbalik ang isa pang Marcos na sinasalamin ang hagupit ng Batas Militar sa kasalukuyan.

Dalawang araw pa lamang makalipas ang ikatlong State of the Nation Address (SONA) ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. ay hinagupit ng sakunang dulot ng Super Typhoon Carina at hanging habagat ang malaking bahagi ng Luzon.

Isang paalala ang paggunita ng ESDA People Power Revolution sa halaga ng dalisay na pagkakaisa ng mamamayang Pilipino. Tatlumpu’t walong taon na ang nakalipas, nauukol pa rin sa paksa ang pagbubunyi ng EDSA-PPR dahil tila sapilitang naiiba ang kasaysayan nito, at marami pa rin ang hindi nauunawaan ang naging malaking gampanin nito sa kasaysayan ng ating Pilipinas. Marahil, maitatanong natin sa ating sarili: Tunay nga bang nagtagumpay ang EDSA-PPR kung ang mamamayan nito’y nababaon sa limot?

Tatlumpu’t walong taon na ang nakalipas nang magmartsa ang sambayanan sa Epifanio de los Santos Avenue (EDSA) upang patalsikin ang diktadurang Marcos Ginugunita ito ng mga Pilipino bilang EDSA People Power Revolution sa ika-25 ng Pebrero taon-taon—maliban na lamang sa kasalukuyang taon sapagkat wala ito sa listahan ng mga holiday sa Proklamasyon Blg. 368, serye 2023. Nagpapahiwatig ito ng intensyon ng administrasyong Marcos Jr. upang tangkang buhayin muli ang maskarang Golden Era ng Pilipinas na sinisimulan sa paglimot ng 1986 EDSA People Power Revolution.

Nanawagan ang mga miyembro ng komunidad ng Ateneo ng higit na paglilinaw at pakikilahok sa pagtatakda ng mga polisiya ng Unibersidad matapos ipatigil ang pagsasaayos ng North Carpark dahil sa naging malawakang pagtutol sa paaralan.

Habang tayo’y nagtatalo sa 299-peso na singsing, may ibang debate sa gobyerno kung saan lahat tayo ay madedehado.

Kamakailan lamang ay naganap ang Barangay and Sangguniang Kabataan Elections 2023, kung saan 1.41 milyong tao ang tumakbo para sa 42,001 posisyon bilang kapitan ng barangay at pangulo ng Sangguniang Kabataan at 294,007 posisyon bilang kagawad sa Sangguniang Barangay at Sangguniang Kabataan. Subalit sa kabila ng matagumpay na pagdaraos ng nasabing halalan, samu’t saring anomalya ang lumutang bago pa man magsimula ang pangangampanya. Tunay ngang patuloy na lumaganap ang paggamit ng pekeng balita o fake news, mga disimpormasyon, at ang tahasang pang-mamanipula ng ilan sa mga naghahangad na “maglingkod” para sa mga mamamayan.

Nitong ika-5 ng Oktubre 2023, inaresto ang drag artist na si Pura Luka Vega sa kanyang tahanan sa Maynila matapos ang kontrobersiyal na pagganap sa ‘Ama Namin’ remixed version noong Hulyo. Naganap ito matapos ang mga banta ng kamatayan, pahayag mula sa mga Obispo at mga Kristiyanong grupo tulad ng Philippines for Jesus Movement (PJM) at Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP), at deklarasyon ng Persona Non Grata mula sa iba't ibang pamahalaang lungsod. Sinundan din ito ng banta mula kina Senate President Miguel Zubiri, Senate Majority Leader Joel Villanueva, at Senator Win Gatchalian kung saan kanilang inilabas ang pagkagalit sa pagganap ni Pura na sumayaw at kumanta habang naka-drag sa imahe ni Hesus.

Noong ika-29 ng Mayo, pagpatak ng alas-9 ng gabi, naglabas ang The GUIDON—ang opisyal na publikasyon ng mga mag-aaral ng Pamantasang Ateneo de Manila—ng isang artikulong pang-opinyon ukol sa hindi maikakailang gampanin ng neoliberalismo bilang isang instrumento para sa kalayaan at pag-unlad. Mula rito, samu’t-saring opinyon din ang bumunga mula sa mga netizen dahil sa nakababahalang nilalaman ng artikulo.

Maaaring gumaan na ang bagaheng dala-dala ng mga estudyante sa unti-unting pagbubukas ng mga paaralan ngunit ibang pasanin naman ngayon ang kinahaharap ng karamihan partikular sa mga nakatira sa Metro Manila dulot ng krisis sa transportasyon. Dahil sa trapiko, ang dapat na 30-minutong biyahe ay nagiging doble o triple araw-araw. Kapag naman nagkaroon ng aberya sa MRT o LRT, maantala ang biyahe ng ilang oras kaya maraming pasahero ang nagkukumahog na humanap ng ibang masasakyan tulad ng taxi kahit masakit ito sa bulsa. Kulang na rin ang mga bus na pumapasada kaya palaging mahaba ang pila sa EDSA Carousel kung saan sobrang siksikan ang mga komyuter na nagtitiis sa init at ingay makarating lamang sa kanilang destinasyon. 

Ang edukasyon ay isang karapatan. Hindi na bago sa ating mga kabataang Pilipino ang tila walang humpay na hamon na kinahaharap natin bilang mga mag-aaral sa pang-araw-araw. Minsan ka na rin bang tahasang nakipaglaban upang matamasa lamang ang iyong karapatan sa edukasyon? May pagkakataon na ba kung saan ang iyong pag-aaral ay lubhang naapektuhan dahil kapos sa de-kalidad na serbisyo at pasilidad ang iyong paaralan? May naging karanasan ka na ba sa ilalim ng mga polisiyang “No Permit, No Exam” at “No Late Payment” na nagdulot ng iyong sapilitang pagliban sa isang pagsusulit o mahalagang seremonya? Naranasan mo rin bang pilitang huminto sa pag-aaral sa kadahilanang masyadong mataas ang matrikula at iba pang bayarin at kakailanganin sa paaralan?

Nitong nakaraang Mayo 9 naganap ang eleksyon sa Pilipinas kung saan milyon-milyong Pilipino ang bumoto sa mga kandidatong mamumuno sa ating pamahalaan. Batay sa resulta, si Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ang nanguna mula sa kaniyang mga katunggali sa pagkapangulo. Nakapagtala siya ng 31,629,783 na kabuuang boto. Siya’y pormal na ipinroklama ng Kongreso noong Mayo 25 matapos bilangin ng joint congressional canvassing committee ang mga balota.

Nauuna ang pagiging maka-Diyos sa Panatang Makabayan na sinasambit ng bawat Pilipino simula pagkabata hanggang sa pagtanda. Hindi maikakailang malaki ang impluwensya ng relihiyon at pananampalataya sa pagdedesisyon ng mga Pilipino. Kaya naman malaking bagay para sa mga kandidato ngayong Halalan 2022 ang pag-endorso ng iba’t ibang relihiyosong organisasyon, pati na rin ng mga miyembro ng simbahan at sambahan sa kanila.

Noong ika-4 ng Marso 2022, inaprubahan na ni Pangulong Rodrigo Duterte ang Republic Act No. 11648. Isinasaad ng batas na ito na ang edad na pagbabasehan kung ang pakikipagtalik ay maituturing na statutory rape o ang age of consent ng ating bansa ay itinaas na sa 16 mula sa noo’y 12 anyos.

Ngayong Oktubre inilulunsad ang Buwan ng Katutubong Pilipino ayon sa kasalukuyang konstitusyon na inilatag para sa pagdiriwang ng kultura at karapatan ng mga katutubong Pilipino sa bansa. Ang tema ngayon, ayon sa Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining (NCCA sa akronim nito sa Ingles), ay “Katutubong Filipino, Atin ang Tagumpay!” na inilalaan ang mga subok, tiyaga, at lakas ng mga katutubong Pilipino sa harap ng kahirapan at kapighatian. Nagpalabas ang NCCA ng mga birtwal na kaganapang dinidiin ang tagumpay ng mga katutubong Pilipino sa daloy ng kasaysayan. Ngunit, sa likod ng mga biyaya at ngiti sa pagdiriwang, may lumilitaw na kalansay.

Nanunumbalik ang anino ng nagdaang diktadurya sa lantarang dahas ng kasalukuyang administrasyon at dagdag pa sa kanilang listahan ng panunupil ang abrogasyon ng UP-DND Accord. Sa pagtugon ng pandemya, labis na nangingibabaw ang pangangamba ng estado sa lumalawak na oposisyon at pag-oorganisa ng mga mag-aaral.

Sa isang pagdinig sa senado noong Enero 11, 2021 tungkol sa planong malawakang pagbabakuna ng gobyerno, sinabi ni vaccine czar Carlito Galvez Jr. na inaasahan niyang magsimula ang programa bago pa man matapos ang Pebrero. Aniya, mahigit 50,000 doses ng bakuna ang unang dadating sa Pebrero 20. Bagaman mayroon nang inaasahang bilang ng mga bakuna, hindi ibinunyag ni Galvez kung ano ang tatak nito.

“‘Pag si Jesus may birthday bawal? ‘Pag ikaw pwede?”Alinsunod sa anunsyo ng Presidente na ipinagbabawal ang malakihang pagdiriwang, at ang pagtataas muli ng mga general community quarantine (GCQ) sa ilang lugar sa Luzon, lumaganap ang linyahang nabanggit. Una itong pumukaw pansin sa facebook bilang isang meme, kung saan nakaedit ang litrato ni PNP chief Debold Sinas noong kumalat ang litrato ng selebrasyon ng kanyang kaarawan sa kasagsagan ng enhanced community quarantine (ECQ). Sa kabila ng kababawan nito at nang ipinaglalabang katuwiran ng paglulunsad ng handaan tuwing Pasko, sinisimbolo nito ang mababaw na dagat na pilit binabaybay ng administrasyong patuloy na nilulunod ng sarili nilang kahangalan.

Inulan ng batikos ang Kagawaran ng Edukasyon (DepEd) dahil sa mga naitalang pagkakamali sa kanilang mga self-learning modules (SLMs) na kasalukuyang ginagamit ng mga mag-aaral sa kanilang inilunsad na distance learning bilang tugon sa suliranin ng akademya sa panahon ng pandemya. Dahil dito, hindi maikakaila na naalarma at nababahala ang mga mamamayan ukol sa kalidad ng edukasyon na nakukuha ng kabataan mula sa klase ng mga materyal na ginagamit. Nagdala rin ng pangamba at katanungan sa kahandaan ng ahensya sa pagpapatuloy ng akademikong taon.

Noong ika-14 ng Nobyembre, umabot sa humigit-kumulang 500 na pirma ng mga Atenista ang isang pahayag ng pangmag-aaral na welga bilang protesta sa mahina at mabagal na pagtugon ng gobyerno sa mga kamakailang bagyo at COVID-19 na nagdulot ng matinding kahirapan at pagdurusa sa maraming mga Pilipino. Bilang pagwelga sa gobyerno, ang mga pumirma ay nangako na hindi magsumite ng kahit anumang akademikong rekisito mula Nobyembre 18. Agad na nagsagawa ng pagpupulong ang Sanggunian ng mga Mag-aaral ng mga Paaralang Loyola ng Ateneo de Manila upang pag-usapan at tugunan ang welga at ang mga isyu na kasama nito.

Sa kaniyang State of the Nation Address (SONA) noong ika-27 ng Hulyo, muling pinangunahan ni Pangulong Rodrigo Duterte ang korong tumawag para sa agarang pagbabalik ng parusang kamatayan sa Pilipinas. Sa lumipas na apat na taon ng kaniyang administrasyon, bigo ang Kongreso na muling ibalik ang sentensyang ito...

Kung sisiyasatin ang kasalukuyang estado ng Pilipinas, makikitang nanumbalik ang mga dati nang napuksang sakit tulad ng Polio at Diptheria. Namamayagpag sa likod nito ang samot-saring dahilan. Unang una, ang biglaang pagbaba ng bahagdan ng mga batang nagpapabakuna. Pangalawa, ang hindi pagkakaroon ng mga magulang ng tamang kabatiran ukol sa pagbabakuna. Panghuli, ang malawakang takot na naramdaman ng masa matapos ang mga suliraning kalakip ng Dengvaxia. Kaakibat ng mga dahilang nabanggit, malaki ang posibilidad na mananatili bilang isang malaking banta sa kalusugan ng mga mamamayan ang pagbabalik ng mga dati nang napuksang sakit. Mas lalong dadami ang bilang ng mga taong madadapuan ng mga malulubhang sakit. Bukod dito, mas tataas ang pagkakataong mabawian ng buhay ang isang tao. Upang matugunan ang mga nabanggit na pangkalusugang suliranin, isang masusing paglitis ng mga salik kaugnay ng pagpapabakuna ang kinakailangan upang matukoy kung ano bang hakbang ang mas mainam na isagawa lalo pa at nakasalalay rito ang kalusugan ng mga mamamayan.

Nitong Oktubre, sumabak muli ang mga Lumad sa paglalakbay nang ilang kilometrong layo mula sa kanilang lupang ninuno sa iba’t ibang bahagi ng Mindanao patungong Metro Manila. Sa ngayon, sila ay nananatili sa University of the Philippines (UP) Diliman, at dito nila muling inilunsad ang kanilang mga “bakwit schools”. Sa kabila ng pagtaguyod ng mga ito, sa buwan ding ito pormal na isinarado ng Kagawaran ng Edukasyon (DepEd) ang 55 paaralang Lumad sa Davao, na nabibilang sa Salugpongan Ta'Tanu Igkanogon Community Learning Center, Incorporated (STTICLCI). Ito ay bunga ng mga paratang na subersibo raw ang pagtuturo ng mga ito. Ngunit, hindi lamang dito nagtatapos ang pasan-pasang suliranin ng katutubong pangkat. Kung babalikan naman ang Disyembre ng nakaraang taon, matatandaang ipinalawig muli ni Pangulong Rodrigo Duterte ang Batas Militar sa buong Mindanao, dahil sa tingin ng Pangulo ay hindi pa naireresolba ang problema ng terorismo dito.

Marami ang nagrereklamo na labis daw ang lalim ng pananagalog ng MATANGLAWIN. Kasabay nito ang sumbat na tila pagyayabang na lamang ito. Di-iilan ang nagmungkahi na ‘babaan’ daw ang antas ng mga katagang aming ginagamit sa bawat bilang. 

Hindi na bago sa atin ang ideya ng pagbabase sa metro ng babayaran sa bawat biyaheng nilalakbay patungo sa iba’t ibang destinasyon. Madali lamang intindihin ang konsepto: ang bawat kilometrong nalakbay ay may katumbas na presyong dapat bayaran. Kung titingnan ang mga nakaraang kaganapan sa simula ng termino ng bagong halal na presidente ng ating bansa, tila ba ito rin ang kaniyang ginagamit na estratehiya sa kaniyang pagkilos at pagtatrabaho bilang pinuno ng bansa—kailangan nating bayaran ang layo at bilis ng ating biyahe.

Maraming banta ang nakaamba sa mga bagong bayani o Overseas Filipino Workers (OFW) tulad na lamang ng kaguluhan sa Hongkong at Gitang-Silangan. Patunay ito na walang kasiguraduhan ang kapalaran sa ibayong-dagat. Maraming kuwento ng pagpupunyagi at tagumpay. Mayroon din namang mga kuwento ng hinagpis at pagdurusa sa kamay ng mga banyaga. Taon-taon mayroong ulat ng pagpaslang o pang-aabuso sa mga Pilipinang kasambahay sa ibang bansa. Hindi naman kaya ay panloloko ng mga kababayan nating rekruter sa mga kapwa Pilipino. Masaklap isipin na hindi lamang mga banyaga ang nagpapahirap sa mga OFW kundi maging ang sarili nating mga kababayan.

Maraming hindi natin inaakala na gugulat na lamang sa atin. 2012 at araw ng pasko noong papunta kami ng Tagaytay ng mommy at daddy ko para magkakasamang makakain ng tanghalian sa isang lugar kung saan malamig at presko ang hangin—isang simpleng kahilingan sa pasko. Ngunit ito rin pala ang hiling ng napakaraming tao.

Pababa na ang araw nang nakarating kami sa picket ng Zagu sa Barangay Kapitolyo, sa lungsod ng Quezon. Pagbaba namin, mas malinaw na nakita namin ang mga paskil na nakadikit sa mga sulok ng picket. Umupo kami sa ilang mga karton. Sa paligid namin, ilang mga taong humihiga, nag-uusap sa mga nakataas na paligid na gawa sa mga malalaking kahon, o kumukuha ng tubig at pagkain sa maliit na istasyon na itinayo sa gilid ng picket. Nang libre si ka-Shirley, kinausap niya kami. Sa t-shirt na sinusuot niya, nakalagay ang mga salitang ‘ORGANIZA-SUPER,’ ang unyon ng mga manggagawang Zagu na nagwewelga.

“Kami ang nagpapakain sa bayan, ngunit kami ang nagugutom.” Ito ang winika ni Baby Senobio, ang tagapagsalita ng alyansang Stand With Samar-Leyte, nang tinanong siya tungkol sa kalagayan ng mga magsasaka sa Silangang Visayas. Isa si Senobio sa mga Bisayang magsasakang dumayo sa Metro Manila noong nakaraang Nobyembre para ipadala ang kanilang mga hinaing tungkol sa matinding kahirapang kinakaharap ng rehiyon.

Duty na naman. Minsan, alas seis ng umaga hanggang alas-dos ng hapon, minsan, alas dos ng hapon hanggang alas diyes ng gabi, pero minsan din alas diyes ng gabi hanggang alas seis ng umaga. Paiiba-iba ang "duty" o shift ng mga nagtatrabaho sa Amante Hospital, maging nars ka man, o front-desk worker. Ang pinagkaiba'y ang mga front-desk workers umuuwi nang walang kasiguraduhan kung hanggang kailan sila tatanggapin na magtatrabaho sa Amante at kailan na matutupad ang pangakong pagreregulara sa kanila.

Mula sa pagdagsa ng mga Tsino hanggang sa pagpaskil ng mga karatulang hindi maunawaan ng mga Pilipino dahil nakasulat ito sa ibang wika, kapansin-pansin ang mga pagbabagong hatid ng pag-usbong ng Philippine Offshore Gaming Operators (POGO) sa bansa, lalo na sa mga siyudad na matatagpuan sa Metro Manila. Bukod sa mga nagmistulang “Chinatown” na itsura ng mga pook, tila nagkalat din ang mga nasasangkot na empleyado ng POGO sa balita sa tuwing nagiging sanhi sila ng ilang kaguluhan at abala.

Nagsibulan ang panawagan ng mga estudyante at iilang miyembro ng faculty ng Ateneo ukol sa mga kasong sexual harassment noong Oktubre 15, 2019. Umusbong ang protesta laban sa sexual harassment mula sa paglabas ng mga kwento ng mga diumanong biktima ng akusadong nang-abuso na mga propesor mula sa kagawaran ng Pilosopiya at Ingles. Ang demanda ng protesta ay transparency sa mga detalye ng mga akusado at progreso ng paglilitis ng kaso.

“Aba ginoong barya, nakapupuno ka ng alkansiya, ang prayle ay sumasainyo. Bukod ka niyang pinagpala’t higit sa lahat, pinagpala naman ang kaban mong mapasok. Santa Barya, Ina ng Deretsos, ipanalangin mo kaming huwag anitan ngayon at kami ipapatay. Siya nawa.”

Noong ika-27 ng Hulyo, ibinahagi ni Pangulong Duterte ang kaniyang State of the Nation Address 2020. Inaasahan ng sambayanan ang taunang talumpating ito dahil dito nakabuod ang lahat ng ginawa ng administrasyon at ang mga magiging susunod na hakbang nito sa natitira pang dalawang taon, lalo na ngayon sa panahon ng pandemya. Sa kabila ng kaniyang mga sinabi, kapansin-pansing ang ilan sa mga ito ay nangangailangan pa ng mas malalim na paghahalughog upang mas mabigyang linaw ang mga konteksto. Narito ang ilang mahahalagang punto:

Hindi na banyaga sa mga Pilipino ang konsepto ng Batas Militar. Marahil ang Batas Militar lamang sa panahon ng Rehimeng Marcos ang tumatak sa isipan ng mga Pilipino. Subalit, hindi maitatangging nakatatak na ang mahaba at masalimuot na kuwento ng Batas Militar sa Pilipinas. At sa unang bahagi ng bagong administrasyong Duterte, muling bumubuklat ng panibagong pahina ang kuwentong ito na noon pa ma’y bumabagabag na sa ating kamalayan bilang mga Pilipino. Mahalagang balikan ang masalimuot na kuwentong ito at himayin ang mga aspektong humantong sa patuloy at malawakang pag-abuso sa isang bahagi at probisyon sa ating konstitusyon.

Dekada 70. Ang dekadang madugo. Nasubukan ang ating katatagan bilang isang Pilipino. Libo-libong mamamayan ang naging martir sa madugong Martial Law. Marami sa mga lumaban para sa tunay na kalayaan at demokrasya noon, nasa ilalim na ng lupa. Mapalad na lamang kung nadiskubre pa at nabigyan ng libing. Ang iba naman, naglaho na lamang sa isang madugong iglap.

Ninanakaw ng malakolonyal na sistema ang mga atensyon ng kabataan mula sa mga pangyayaring mahalaga para sa pagtataguyod ng ating lipunan. Madalas, nagiging katuwiran ng kabataan ang kawalan nila ng kapangyarihang makabuo o makapagsimula ng pagbabago sa sistema. Masyadong maliit ang kanilang mga boses at wala silang sapat na kakayahan upang manindigan para sa bayan at ipagtanggol ang mga naaapi.

Isa ako, at malamang ay ikaw rin, sa milyun-milyong taong mayroong account sa mga social media sites katulad ng Twitter, Facebook, at Instagram—ang mistulang trifecta ng social media. Bihira ng makakilala ng taong walang account sa kahit sa isa sa mga websites na ito. Sa pag-usbong ng mga social media applications ay kasabay nito ang dahan-dahang pagmulat ng mga mata ng ating lipunan tungkol sa sari-saring mga usapin. Sa bawat araw, oras, o kahit minuto na lumilipas, ay patuloy ang paglabas ng mga pinaka-bagong kaalaman, chismis, o simpleng katatawanan lamang.

Hindi bago sa pandinig ng karamihan, lalo na sa mga Atenista ang hamon ng Down from the Hill o ang pagbaba mula sa burol. Halaw ito mula sa kantang Mary for You, ang school hymn ng Ateneo de Manila, na isa sa mga paglalarawang inaasahan ng unibersidad na gawin ng mga mag-aaral nito makatapos grumadweyt. Pinapaalala nito ang gampanin ng mga Atenista na magbalik-loob sa pamamagitan ng pagbibigay at tulong sa mga nangangailangan. Isa itong pagkakatawan sa mga Ignatian values na nais idulot ng edukasyon sa paaralan, katulad ng pagiging Men and Women for and with others, cura personalis, at Magis.

Matagal nang isyu sa bansa natin ang pagiging pribado (“privatization”) ng mga iba’t-ibang pasilidad katulad ng tubig at kuryente. Sa bawat pagtaas ng presyo ng mga pangangailangang ito, kaakibat ang pagtaas ng gastusin ng mga gumagamit nito. Kamakailan lamang, nagbanta ang Manila Water ng pagtaas ng presyo nang 780%. Ayon sa ulat ni Louise Maureen Simeon ng Philippine Star, dahil ito sa patong-patong na multa na pinataw ng Korte Suprema sa kumpanya dahil sa hindi pagsunod sa mga batas pangkalikasan. Nakapagtataka kung bakit nahuhulog sa mga mamamayan na saluhin ang ganitong gastusin, lalong-lalo dahil wala naman silang kinalaman sa hindi pagsunod ng Manila Water sa batas. Isa lamang ito sa mga halimbawa ng problema ng privatization sa bansa.